نقد و بررسی اجمالی گلیم دستباف سنندج کد 206
گلیم سنندج که به گلیم سنه (نام قدیمی شهر) از آن نام می برند، به دلیل نقوش زیبا و بافت متقاوت شهرت جهانی دارد.
- نقوش زیبا و بافت متقاوت
تاریخچه گلیم
آنچه که گلیم را به عنوان یک هنر اصیل معرفی می کند تنوع و زیبایی طرح ها و رنگ های آن است. در میان صدها گلیم به ندرت می توان چند گلیم را پیدا کرد که شبیه یکدیگر باشند زیرا بافت آنها بر اساس طراحی از پیش آماده نیست بلکه بیشتر تابع ذهن خلاق، ذوق و فرهنگ خاص بافنده است.در واقع دست های هنرمندان همواره زیبایی های طبیعت را به صورت طرح ها و نقشها بر گلیم منعکس ساخته اند. بافنده، نوع ضربات دفتین، مقدار کشش پودها و تنظیم تارها باعث گوناگونی بافت از یک نوع طرح می شود. از دیگر ویژگی های هنری گلیم، نقوش عامیانه است که از ذوق، هنر، احساس و اعتقادات بافنده سرچشمه می گیرد. این نقوش در رابطه با انسان و خطرات و اندیشه اوست.نقش و نگارهاضمن اینکه ظاهری عینی و طبیعت گرا دارند، مالامال از تمثيل و استعاره و رمز و رازهای جهان معنوی و بازتابی از آرزوهای بلند انسان هستند به گونه ای که می توان آن را رسانه ثبت اعتقادات و ایمان ها و باورهای آنها و انتقال آن از نسل خود به نسل بعد دانست.
قدیمی ترین گلیم ایرانی کشف شده قطعه گلیمی است که آن را متعلق به حدود ۳۰۰ سال پیش از میلاد دانسته اند. اگر چه از سابقه تاریخی هنر گلیم بافی و زمان شروع آن در کردستان اطلاع دقیقی در دست نداریم اما بدون تردید به همراه حصیر بافی و نمد مالی در ردیف نخستین صنایع و هنرهای فلات ایران قرار دارد و از زمانهای بسیار دور به عنوان زیر انداز گرم و مناسب و قابل حمل جهت استفاده در نقاط سرد و کوهستانی و نیز در مقام دست بافته ای از تار و پود محکم و مقاوم برای نگهداری و حمل اشیا و آذوقه و تزیین منازل روستاییان مورد نظر بوده و کاربرد همیشگی داشته و دارد.
گلیم سنندج را بیشتر بشناسیم
نوعی گلیم که در سنندج بافته می شود دارای ویژگی منحصر به فرد این شهر است که از نوع بافت چاکدار است که بافتی منحنی دارد و نسبت به سایر مناطق در ارجحیت است چون در اکثر مناطق هندسی بافته می شود. نقش ها اغلب شامل گل و بته و مو رونده و زنبور عسل است و در ترنج میانی دارای یک نقش جدولی و یا مشبک است که در داخل هر یک از آنها دسته گل های کوچکی معروف به طرح هراتی قرار دارد. طرح های گل و بته ای زیبا از قلاب دوزی ها و زری های دوره صفوی الهام گرفته و اغلب در کارگاه ها به خاطر تقاضاهای عالی پسند اهالی شهرها تولید شده است.«سنه» که اکنون به سنندج شهرت دارد و مرکز استان کردستان است، نام خود را به دسته ای از گلیم های ظریف بافت قرون ۱۸ و ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ داده است. ارزش جهانی و واقعی گلیم سنندج توسط کلکسیونرها در مزایده های دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ شناخته شده است و بالاخره در سال های ۱۹۸۰ گلیم «سنه» به اعتبار شایسته خود در دنیای غرب دست یافت.در گلیم سنندج نقوش متفاوتی است که هر کدام در کل نام ویژه ای دارد و اجزا آن نیز هر کدام دارای نامی هستند.
نقوش سنتی که در کردستان رایج بوده و هست عبارتند از: ماهی درهم، گل چینی، گل میرزا علی، گل وکیلی، گل جرسه، گل فرنگ، گل و گلدان، گل چایی، دست و دلبر، نقشه موسایی، نقشه قفقاز، گل و طوطی، بازو بند، محرمات، قاب قرآن و در سال های اخیر نقشه های دیگری چون توت فرنگی و گل جرسه پیوندی در ردیف نقشه های سنتی قرار گرفته است.گلیم در اکثر مناطق بافت قالی کردستان بافته می شود اما مرکز اصلی گلیم «سنه» شهر سنندج است که با آموزش این شیوه بافت در اکثر شهرها و بسیاری از روستاهای استان بافت میشود.از لحاظ مواد اولیه بهترین نوع پشم (از لحاظ قطر و طول الياف، میزان جعد پذیری، رنگ پذیری و سایش) را برای فرش بافی در دنیا داریم و پشم گوسفندان مناطق کردستان و کرمانشاه و آذربایجان غربی برای گلیم بافی و قالی بافی بسیار مناسب است.گلیم سنندج همانند دیگر دستبافت های داری نیاز به دار قالی بافی (سردار، زیر دار، راست روها، پیچ و مهره)، کوجی (گورد)، هاف (پشت گرد) و نیمکت دارد؛ اما در سنندج یک چوب دیگر در ابتدای بافت استفاده میشود که به «بن جیر» مشهور است و باعث سالم بودن ابتدای بافت میشود و از عیوبی همچون شمشیری شدن جلوگیری می کند.